Huzursuz Bacak ve Periyodik Bacak Hareketleri Sendromu Nedir?

Uykuya dalmakta zorlanıyor musunuz? Gece yatağa yattığınızda bacaklarınızda tarif edemediğiniz bir rahatsızlık mı hissediyorsunuz? Sürekli bacaklarınızı oynatma ihtiyacı mı duyuyorsunuz? Bu belirtiler, toplumda sanılandan çok daha yaygın görülen iki farklı ama birbiriyle ilişkili sağlık sorununun belirtisi olabilir: Huzursuz Bacak Sendromu (HBS) ve Periyodik Bacak Hareketleri Sendromu (PBHS).

Huzursuz Bacak Sendromu (HBS) Nedir?

HBS, otururken ya da yatarken özellikle bacaklarda ortaya çıkan, tanımlanması zor ama oldukça rahatsız edici bir hisle kendini gösterir. Bu his; karıncalanma, yanma, çekilme, sızlama, kaşınma veya “bir şeyler yürüyor” gibi anlatılır. Genellikle bu rahatsızlık hissi hareket ettikçe azalır, bu nedenle kişi sürekli bacaklarını oynatma ya da kalkıp yürüme ihtiyacı duyar.

HBS’nin en belirgin özelliklerinden biri de belirtilerin özellikle akşam saatlerinde ya da gece artmasıdır. Bu durum kişinin uykuya dalmasını zorlaştırır, gece sık sık uyanmasına neden olur ve sonuçta gündüz yorgunluk, halsizlik ve dikkat dağınıklığı gibi sorunlara yol açabilir.

Periyodik Bacak Hareketleri Sendromu (PBHS) Nedir?

PBHS, çoğu zaman HBS ile birlikte görülür ve genellikle kişi uykudayken farkında olmadan bacaklarını istemsiz şekilde ritmik olarak hareket ettirir. Bu hareketler genellikle 20-40 saniyede bir tekrar eder ve genellikle uykuyu böler. Bazen kişinin kendisi bu durumu fark etmez ama yatağı paylaştığı kişi tarafından fark edilir.

PBHS’li kişiler sabah kalktıklarında yeterince dinlenmemiş hissederler. Bu durum, uzun vadede yaşam kalitesini ve iş/okul performansını olumsuz etkileyebilir.

Kimlerde Görülür?

Her iki sendrom da her yaşta görülebilir, ancak yaş ilerledikçe daha sık görülür. Kadınlarda erkeklere oranla biraz daha yaygındır. Ayrıca ailesinde bu sorunu yaşayan kişilerde görülme ihtimali daha yüksektir.

Nedenleri Nelerdir?

Bu rahatsızlıkların kesin nedeni her zaman bilinmez. Ancak bazı durumların bu sorunlara yol açtığı veya belirtileri artırdığı bilinmektedir:

• Beyindeki dopamin dengesizlikleri
• Demir eksikliği
• Böbrek hastalıkları
• Şeker hastalığına bağlı sinir problemleri
• Gebelik (özellikle son trimesterde)
• Aşırı stres
• Bazı ilaçlar (bulantı ilaçları, antidepresanlar, bazı tansiyon ilaçları)

Tanı Nasıl Konur?

HBS ve PBHS, kan tahliliyle ya da tek bir testle teşhis edilebilen hastalıklar değildir. Tanı genellikle hastanın şikayetlerini anlatmasıyla konur. Şu sorulara “evet” diyorsanız sizde bu sendromlardan biri olabilir:

• Oturduğunuzda ya da uzandığınızda bacaklarınızda rahatsız edici bir his oluyor mu?
• Bu his, bacaklarınızı hareket ettirdiğinizde azalıyor mu?
• Özellikle akşam ya da gece bu sorunlar artıyor mu?
• Uykuda bacaklarınızı istemsizce hareket ettirdiğiniz söyleniyor mu?
• Sabahları dinlenmemiş kalkıyor musunuz?

Bu şikayetler varsa bir uyku bozuklukları uzmanına başvurmanız önerilir. Gerekirse gece boyunca yapılan uyku testleriyle (polisomnografi) tanı netleştirilebilir.

Tedavi Yöntemleri

Tedavi, altta yatan nedenlere göre şekillenir. Eğer demir eksikliği gibi bir durum söz konusuysa bu düzeltilerek belirtiler hafifletilebilir. Altta yatan neden bulunamazsa şu yöntemler önerilir:

• Yaşam tarzı değişiklikleri: Düzenli uyku saatleri, kafeinden uzak durma, düzenli egzersiz ve stres yönetimi faydalı olabilir.
• Masaj ve sıcak-soğuk uygulamaları: Bacaklara yapılan hafif masaj, ılık duş ya da sıcak-soğuk kompresler rahatlama sağlayabilir.
• İlaç tedavisi: Doktorunuz gerek görürse dopamin etkili ilaçlar ya da sinirleri yatıştıran bazı ilaçları reçete edebilir.

Sonuç olarak…

Huzursuz bacak ve periyodik bacak hareketleri sendromları, yaşam kalitesini bozan ama tedavi edilebilir rahatsızlıklardır. Bu sorunlar sadece basit bir “bacak oynatma alışkanlığı” değildir; bir sağlık sorununun işareti olabilir. Şikayetleriniz varsa mutlaka bir uzmana başvurun. Doğru tanı ve tedaviyle daha kaliteli bir uyku ve daha sağlıklı bir yaşam mümkündür.